O furacán

 

Foto: Ian L

O escritor considera tódolos días unha mudanza de rumbo. Cando se meteu nisto de escribir, sabía ó que viña, debera dicir case todo escritor. El non exactamente. Cando se meteu nisto de escribir, non tiña idea de case nada. Aprendeu a forza de paus o (sospeita) pouco que hoxe sabe do propio acto de escribir e do mundo literario. Digo que debera dicir que sabía ó que viña porque paus ten levado máis ca un can de aldea neste tempo. Un decide o que ten que contar e trata de facelo, de que chegue á xente e de gañar un peso de paso. Hoxe as dúas últimas cousas están moi complicadas para el, seguramente tamén para moitos outros. Meterse no río ata os collóns para nunca pescar nada pode chegar a ser descorazonador.
Non lle importa, agás cando acorda no medio da noite. Despois chega o día, esquéceo e volve sentar diante do teclado para unha nova xeira. Considerou mudar de rumbo tódolos días, si, mais nunca seriamente. Malia que sabe que o seu esforzo é coma intentar darlle cor o aire. Cos seus materiais, que son a calor do animal bravo á carreira e a friaxe do vento invernal a zoar entre os piñeiros, declarados inconvenientes por risco de desequilibrio mercantil, sabe que traballa para encher o caixón. Mais continúa, porque máis nada pode nin sabe facer. Así, a calor e o frío atópanse unha e outra vez, ata colisionar. E é nese momento cando o escritor plasma un novo furacán na páxina. 

A Xente Con Carácter e os señores Pombos

 

Foto: Fran Hogan

O señor Pombo, profesor meu de Lingua e Literatura Galegas nos meus tempos da Formación Profesional, co seu bigote e os seus lentes sen montura e o seu ton grave, era unha desas persoas nas que o miolo se impón ás entrañas. Hoxe que está de moda a palabra zen, podemos dicir que era un individuo en aparencia cen por cen zen: o radicamente oposto a unha chamada Persoa con Carácter. Xamais lle oín erguer a voz, nin notei quentarse o seu xenio, nin o vin andar arredor de ninguén facendo o parvo para poñelo de súpeto contra a parede e pillalo en falta. Faríaseme inimaxinable calquera estridencia ou exhibición de ardor en alguén coma el. Tampouco o precisaba para deixar quedar a un coma un completo ignorante, sen pretendelo e sen necesidade de espaventos dramáticos, polo peso dos seus argumentos, pola forza que lles confire a intelixencia.

O señor Pombo non é popular. Iso queda para os seus radicalmente opostos: a Xente Con Carácter. Esas persoas das que moitas outras afirman, con admiración, case con fervor, que ese ou esa “tenos ben postos”. Adoitan reforzar a frase cun aceno consistente ben en simular sopesar dúas laranxas grandeiras, unha en cada man, ben en facer coma que turran polas rendas dunha besta. Por norma, desconfío dese tipo de xente, porque toda a Xente Con Carácter que coñecín actuaba, no esencial, dun xeito oposto a como se supoñía que deberan actuar. Por unha parte axustábanse á descrición: o seu temperamento volcánico petaba na mesa do empregado de banca que lles quería cobrar unha comisión abusiva ata que este desistía, no sitio de cagarse mentalmente na nai que o fundou e volver á casa algo máis pobres, como fariamos moitos outros. Mais, pola outra, e á hora da verdade, estas persoas procedían con nocturnidade. Moita Xente Con Carácter levo visto atacar (non fisicamente) polas costas a quen entendían que os ofendera ou lles fixera unha mala xogada, a eles ou a outros, logo de agardar o momento axeitado para sorprendelo coa garda baixa. Tal acto é claramente impropio da nobreza que se lle presupón a unha persoa que vai de fronte.

Por iso, eu non acredito na Xente Con Carácter. Aquí, en troques, a actitude xeral cara ela é a contraria. Ese camiño torto semella invisible para o resto de mortais e o que fica é o aceno puxante indicativo de liderado. De igual maneira, teño lido que eses cantantes de voz potente que atraen ás masas ata o delirio son unha reminiscencia atávica, a do homínido xefe que guía cos seus urros á tribo enteira. Así, aquí á Xente Con Carácter entregaríanlle en propiedade a Terra e mailo Ceo se non fora porque, polo que se ve, a Xente con Menos Carácter, esoutra que ten o mesmo vinagre pero moito menos sal, dispón de mellores padriños.

A min inspírame máis confianza os señores Pombo. Eses que, xa non é só que nunca gañarían unhas eleccións, senón que nin sequera encaixarían nun ambiente tabernario.

O encanto do abuso

 

Foto: Ian L

Un día, nos meus tempos da Xeral Básica (hoxe Primaria) no colexio de Albeiros, deume por desafiar a un abusón. Era un paiolo da Garaballa, barrio con non moi boa sona daquela. Repetidor dun par de cursos polo menos, grande coma un bocoi, sempre vestía un xersei de la e os mesmos vaqueiros elásticos horribles, e levaba o cabelo peiteado cara atrás con auga. O paiolo tiña o costume de facerme burla con eses alcumes que se che cravan coma coitelos, e decidín vingarme en canto vin a ocasión. Mandárannos ó salón de actos para un exercicio de plástica. Alí as mesas estaban contadas e había que bulir a coller asento. Eu sentei na primeira cadeira libre que atopei. Os ocupantes da mesa dixéronme que estaba reservada para o mangallón. A idea materializouse en segundo e medio. Negueime a abandonar a cadeira. Cando chegou o outro, seguín coa miña. Ameazoume, quixo quitarme de alí polas malas e rematou expulsado pola profesora. Antes de marchar, aínda tivo tempo a berrar que me había converter en zorza á saída.

Botei o resto da mañá aplicando forza ó escudo mental contra ambientes hostís. A tódolos ocupantes da mesa os coidara amigos meus, mais todos estaban a favor do mangallón. Xente estraña, abofé. Nunca se inmutaran cando o paiolo me amolaba case a diario, e en cambio agora manifestábanse indignados pola miña única réplica. Nas horas seguintes, repetiríanme varias veces, a media voz, “ese vaite matar”, cunha mestura de advertencia e compracencia. Nese tempo, dei en razoar e vin clara a realidade: o paiolo tería uns vinte ou trinta quilos máis de tonelaxe cá min e andaba sempre canda outros cinco ou seis mamalóns. Se foran tres en total, aínda me defendía; contra sete, non tiña probabilidade ningunha de éxito. O meu lado cerebral ditaminou evasión para conservar os dentes.

Minutos antes de soar o timbre da última clase, xa estaba preparado e con todo recollido na carteira. Cando soou, saín a paso lixeiro da aula e corrín escaleiras abaixo coma un alustre. Xusto antes, dera oído como os meus compañeiros advertiran a berros ó mangallón que o pombo saíra voando.

Aquel día librei. Colleríanme poucos despois, de novo o mangallón e maila súa garda pretoriana. Ó final non houbo malleira. Decidiu deixalo en amoestación. Xamais souben se o fixo por coidarme pouca cousa ou porque, alá no fondo, albergaba certo sentido da xustiza. Seguramente polo primeiro.

Non sei ben que foi del; pareceume velo pola rúa, hai anos, non estou certo. O que si sei é que o mundo actual lle imita moito a aquel colexio. Sigue habendo abusóns (coa súa cohorte, se fora o caso), abusados e moita xente a darlles apoio moral. No social, é doado de comprobar mirando estatísticas de intención de voto. No demais, é cuestión de observar, escoitar e ser un pouco inadaptados.

Imprescindibles

Foto: Petr Kratochvil

Os numerosos republicanos que aquí viven opinan que o Rei é francamente innecesario. Como moito, pareceralles un diplomático careiro, aparte de puteiro privilexiado. Non semellan decatarse de que ese señor é, xa non necesario, direi máis: imprescindible.

Emprego ese exemplo como o máis notorio, o que sempre se oe nos bares, pero o mesmo vale para a meirande parte de políticos locais, autonómicos e nacionais corruptos. Por que son imprescindibles, ou para que? Sinxelo: para preservar o equilibrio mental de corenta e pico millóns de persoas.

Nos últimos anos, aparecen nos medios máis casos de latrocinios e inxustizas sociais xuntos dos que eu lembre. É un fenómeno masivo cun lema: eles a unha banda, ti á outra. A idea fundamental é que eles son distintos. Que non veñen do mesmo lugar cá meirande parte do resto. É ben doado de soster se se pensa na Familia Real: os máis dos seus membros sono por nacemento. “Con eses fillos de puta nunca xantei”.

Máis difícil é de aplicar esa lectura xenérica ós casos de millonarios, empresarios podentes ou políticos: máis dun ten a súa orixe no pobo chan. E sen embargo, sorprende que os pertencentes a este non semellen decatarse da semellanza. Sinalan a pantalla do televisor cando aparecen eles como poderían sinalar un OVNI. Anóxanse ó oír que outros lamberon millóns de euros poñendo a man por tras, sen lembraren cando eles mesmos tiñan a súa empresiña e levaban un cento de facturas da casa para declaralas coma IVE soportado a ver se colaba.

A cordura, se se pode chamar así, de boa parte da clase traballadora e media depende de manter o engano de crer que ese monte de ladróns son entes alleos. Unha raza aparte invasora. Se acaso, curmáns desnortados. E non irmáns que mamaron todos do mesmo leite e teñen idéntica inclinación a apedrar cans. A única diferenza de que uns, os afortunados, apédranos de pedigrí e outros deben contentarse con palleiráns.

Eu estiven alí

 

Foto: DanyJack Mercier

Unha tarde, hai anos xa, acudín a unha entrevista nunha nave do polígono industrial do Ceao. Ofrecíase un posto de mozo de almacén. O contrato era de "seis meses con posibilidade de indefinido", ou sexa, seis meses e a contratar a outro, fin do contrato e así sucesivamente. Baixei do bus da liña 9 e bulín para poder estar alí 15 minutos antes, polo menos. Daquela eu aínda acreditaba no aprendido na Formación Profesional sobre a preparación dunha entrevista de traballo. Daquela.
Cheguei cos 15 minutos de anticipación e vinme nunha sala de espera canda outros cinco ou seis fulanos. Logo sorprenderíame saber que algún procurara un oco no horario do seu actual traballo para optar a aquel remedo kafkiano de oferta de emprego.
Precisamente o candidato que tal fixera andaba a queixarse, como tivemos que facer todos, de levar xa máis dunha hora agardando ser recibido. O xerente chegaría hora e media despois de ter eu entrado no edificio. Seino porque eu estaba a ollar pola ventá cando o seu BMW vermello ingresou no aparcadoiro. Mirei baixar un xan con camisa de colos anchos e o cabelo brillante e peiteado cara atrás con fixador; tiña mans de apañar patacas. Crucei os dedos. Entrou desculpándose pola tardanza. Eu calei e volvínme de novo cara a ventá. O entrevistador nunca debe verlle a un cara de rillar fígados de entrevistadores.
De alí a un pouco tocoume a vez. Pasei ó seu despacho. Procurei sentarme dereito e non apoiar nunca os cóbados na mesa. Intentei amosar interese nas súas explicacións. Non sempre é doado se do que tratan é de colocar palés cunha traspaleta. Aproveitei un termo dubidoso no seu discurso para introducir esa pregunta imprescindible que faga saber ó entrevistador que está a captar a atención do entrevistado.
-Desculpe, ¿pode dicirme que entende vostede por "picar" un pedido?
O home ficou coma se lle arrearan unha labazada. Logo, lentamente, como se lle fala a unha persoa que non entende máis, respondeu:
-Pois home, cando se recibe un pedido no almacén, ábrese a caixa, cóllese o albarán e vaise comprobando que veu todo o que se pediu. Miras na caixa e vas picando co bolígrafo, miras e picas...
E engadiu, xa de mala hostia:
-Porque un albarán si que sabes o que é, ou?
Obviamente non conseguín o choio. Non obstante, saín con certo orgullo a turrar de min para endereitarme. Esa xente que se gaba de ter saído do po do camiño para rematar na cima, nunca catou o po dos camiños lucenses no século 21. Eu, en troques, estiven alí.

Democracia, explicación abreviada

 

Foto: Junior Libby

A Cámara reuniuse para votar unha nova proposta dun dos partidos da oposición, logo dun mes de acusacións de falta de ideas e demagoxia desde a bancada do partido no poder. Os seus membros adoitaban dispoñer da liberdade de expresárense sen reparar no reloxo, ó ser o Presidente da Cámara, tamén do partido, moi laxo no cumprimento do seu deber durante a súa quenda de palabra. O conto cambiaba para os representantes da oposición, que vían os seus discursos cronometrados e remataban amoestados con só superar nun par de segundos o tempo estipulado para unha intervención.

A votación, igual que acontecera as outras veces, resolveuse decontado. O partido no poder fixo valer a súa maioría na Cámara e botou por terra a proposta da oposición. Foi todo moi rápido. Durou o tempo que tardaron os seus representantes en pulsar un botón de xeito simultáneo. Fixérono coma autómatas. Non se apreciou un mínimo brillo de intelixencia nos seus ollos, agás nos daquel que dera a orde.

Durante todo o mes seguinte, a cada acusación desde as bancadas daquel partido da oposición de autoritarismo e pésimo goberno, o partido no poder respondía que non tiñan dereito a falar se carecían dunha alternativa efectiva, e que non debían procurar escusas: esta carencia non era culpa de ninguén, agás deles mesmos. Tal opinión semellaba ser compartida polos redactores de editoriais e opinión dos máis dos medios, inclusive dos teoricamente adscritos á súa ideoloxía. Eles chamaban a isto autocrítica. Entendían que cada nova proposta da oposición (fora máis ou menos interesante ou razoable) botada por terra ó momento pola maioría no poder non o fora pola cambadela automática e interesada do partido gobernante, senón pola impotencia da propia oposición. Igual cós nenos no patio do colexio cando oito xuntos mallan nun só: os máis deles non culpan ós oito por abusaren da súa ampla superioridade, senón ó un por non ser quen de se defender.

A vida non contemplada no plano

 

Foto: Petr Kratochvil

Na tarde deste Ano Novo, intentando baleirar unha bolsa de papel e cartón no seu contedor correspondente, unha refoleada de vento endiañado levoume o paraugas do que termaba entre a cara e o ombro e mandouno rulando rúa abaixo. Como lle tiña aprecio, aparte de que chovía, fun tras del. Aproveitei que a Avenida da Coruña estaba deserta e perseguino ata a banda oposta, caída inclusive de xeonllos por esvarón no asfalto mollado. Para cando o dei rescatado, xa era un monte de trapo e ferralla.
Algo a primeira vista tan banal coma un paraugas estragado nun día de mal tempo logo dunha carreira esperta en moita xente un estraño recelo. Dígoo porque, se un o conta, non é raro que reciba a advertencia, en ton francamente aprensivo, de que ande con coidadiño. Sempre me resultou desconcertante esta actitude. Non porque se preocupen pola saúde dun, que mal parada ficará logo de ser atropelado por calquera badanas cheo de champán e cocaína (malia que a avenida estaba deserta). O que non comprendo é o que motiva a meirande parte desa aprensión: esa especie de pánico ó descoñecido. Porque cando a un lle leva o aire o paraugas, déixao ir. Non corre tanto tras del, porque iso non estaba contemplado no plano. Porque iso é raro.
Non se decatan: quen nunca cruzou a rúa correndo atrás dun paraugas nun día de vento é capaz, nesa vida pasiva, de peores cousas.