domingo, 27 de abril de 2014

Influencia

Foto: Виталий Смолыгин

Hai pouco, cando as revoltas en Ucraína e Venezuela estaban de moda nas redes sociais, o meu TL enchíase de tuits denunciadores, con frecuencia con imaxe. No caso de Ucraína, adoitaban retratar con ironía ós valedores da liberdade: rebeldes enloitados e encarapuchados armados de estaca e escudo. No de Venezuela, o que se reprochaba era a suposta manipulación por parte de medios afíns á oposición á hora de falar da suposta violencia coa que a policía reprimía as manifestacións contra o goberno.
Nunca coidei atopar un nexo entre ámbolos dous temas alí, pero si. Resulta que recibín un día un tuit, retuiteado varias veces, no que se amosaba a suposta captura dunha web de noticias. Informábase sobre a excesiva contundencia da policía chavista. O artigo viña ilustrado por unha fotografía de varios gardas vestidos con grosos abrigos e gorros con forro de pel. Tal vestimenta é, obviamente, moito máis propia dun país báltico ca dun caribeño. E niso se baseaba o autor do tuit para falar de manipulación informativa, naturalmente. Semellaba convencer; as respostas recibidas eran entusiastas. Polo visto, a estes internautas pasáballes desapercibido o doble detalle de que nin se achegaba URL ningunha para verificar que tal páxina existía, e de que, aínda que existira cunha fotografía verídica, esta última podería ser doadamente substituída por outra falsa logo de tomar unha captura.
Pero non é isto o que máis me interesa do asunto, non, senón a figura do "activista" responsable desta presumible argallada. Á vista daquel tuit, imaxinei alguén, un máis na rúa, estudante ou desempregado ou administrativo ou o que fora, con aspecto de hipster ou de domingueiro, fumando un chino ou rillando nunha Mars, tecendo con coidado o engano, confeccionando a falsa proba a golpe de Photoshop, accedendo á rede cunha mestura de carraxe e astucia pintada na faciana que se tornaría en alivio de urinario logo de enviar a mensaxe envelenada e detectar un indicio (ó seu entender suficiente) da súa influencia sobre o curso do mundo. Esa sería a imaxe que mellor falaría de todas.

martes, 22 de abril de 2014

O tempo da esaxeración

 
Foto: Peter Griffin


Lin hoxe no xornal un artigo acerca do defunto Gabriel García Márquez. A súa autora loaba a súa obra de vinte maneiras, algo previsible e comprensible. O que me chamou a atención foi algo que deixou caer, coma descoidadamente, ó comezo: que habería quen "se erixiría en crítico de a patacón" para sinalar defectos na súa obra que dificultarían a súa lectura. Para ser exacto, o que me deu que pensar foi o intuido ton devoto co que o dicía. É unha impresión e máis nada, pero pareceume que entendía que o escrito por tal escritor carecía de defectos. Ou que, como moito, estes se limitaban ás grallas dos manuscritos orixinais. Coma se a simple insinuación do contrario fora, se non unha maledicencia, polo menos un disparate.
É un dos moitos exemplos de desmesura que un pode atopar cada día por aquí. Non sei se cómpre aclarar que, coma lector e escritor, non lembro ter lido nin escrito nunca nada libre de defecto. Non sei que pode ser un escritor que nunca se trabuca. Un deus non porque, de atender ás mitoloxías, mesmo eles caen no erro. Por eliminación, apunto cara o descoñecido: tal vez o día que naceu ese home houbo en Aracataca un avistamento OVNI non comunicado.
Eu entendo a esaxeración coma unha forma máis de sentido do humor, e coma tal a emprego ás veces. Porque, sospeito, quen esaxera desde a solemnidade está moi preto de atarse unha bomba ó cinto.
Non, señor. Non ó tempo da esaxeración.

luns, 14 de abril de 2014

A única medida posible

Foto: George Hodan

Na mañá de verán, o home vestido de liño branco e mocasíns flexibles senta á sombra dunha parra na súa finca. Terá uns sesenta e cinco anos e todo o cabelo tan branco coma o das súas roupas folgadas; aínda o do peito. Os seus acenos denotan o máis distante da urxencia. Está de vacacións. Durante o resto do ano é “conselleiro sénior” nunha empresa do sector enerxético. Vai polo seu despacho un par de días á semana, un par de horas cada día, e mata o tempo tomando café con vellos e novos coñecidos. Non é que sexa un traballo ficticio, coidado: este home emprega como ferramenta principal unha axenda de contactos.

Mais iso será a partires de setembro. Agora almorza a bocados pausados e pequenos grolos de zume de laranxa. Non acelera o ritmo cando lle anuncian a chegada do xornalista. Dese xeito, a visita sorpréndeo remoendo con preguiza nun par de uvas tintas máis grandes ca landras. Érguese amodo, estréitalle a man cun sorriso afable e comezan a falar. Ben, falar, fala el sobre todo. Fai valer anos de clases de oratoria. Firme e ó tempo cordial, comenta que perdeu moito do seu gusto de toda a vida por facer longas viaxes en tren, que está a aproveitar este tempo gañado para darlle un repaso á súa biblioteca de filosofía e que a distancia devén imprescindible para un home a certa idade. O xornalista anda ben máis apurado cá el, que cede ó cabo. É comprensible que haxa quen non garde de min un bo recordo, pero as épocas convulsas nunca dan gobernantes admirados. Arrepentido? De que? Ó contrario: a conciencia está moi tranquila. Estou moi orgulloso do papel que tiven que xogar. A política é ben máis complexa do que á cidadanía indignada poida parecerlle; sempre implicará moitos sacrificios. Non, quiteime de opinar sobre ese tipo de actitudes populistas como me quitei do tabaco; se mo preguntara hai quince anos, pode, pero hoxe... O xornalista formula a pregunta que non podía faltar con menos sutileza da que querería, pero xa non hai volta atrás.

-Tomouse a única medida posible.

-Pero levou vostede a cabo a maior privatización da historia do país. E a clase media estivo a rentes da desaparición durante a súa etapa na presidencia.

O home amósalle as palmas das mans.

-Tiña que facerse –di, sen brusquidade, nin altivez, nin artificio-. Naquelas circunstancias, era necesario. E así se fixo.

Calan os dous un pouco. Os ladridos dun can por alí preto sobresaltan ó xornalista.

-Mastín leonés –comenta o home-. Ata hai uns meses, non me coñecía, e iso que botou aquí toda a vida. É tan vello coma min.

mércores, 9 de abril de 2014

A vía torta

 
Foto: George Hodan

Que o alcalde de Lugo fora grabado (disque) ofrecendo traballo pola vía torta é algo que non podería sorprenderme menos, como diría un anglosaxón. Ausencia de retranca no dito coma de vitaminas nun bollicao. Non se mencionou contraprestación económica polo favor. Se damos por certo o anterior, en Lugo é o método oficial para atopar un emprego, mellor, peor ou regular e para mover, se non a maquinaria enteira, polo menos a súa parte esencial: o núcleo. Tal vía será torta noutros lugares. Aquí, é a estándar.
Dito o anterior, hai algo que ó seu partido lle debera inspirar certa esperanza: a furia coa que foi atacado o home en canto se soubo. Esa carraxe, nun entorno no que tal maneira de proceder é a habitual, indica un elevado grao de estupor perante unha diferenza. Conxecturo, e igual é moito conxecturar, que se trata de algo inconsciente: moitos dos encarraxados tolerarían coma algo natural que o fixeran outros alcaldes doutros signos políticos, pero non alguén coma el co seu. A min tampouco me estraña alá moito desde que se inventou o que hoxe se chama socialdemocracia, que non se correspondente co concepto orixinal de ideoloxía de esquerda. Pero non todo o mundo é coma un.
Esta idea, como queda dito, revela un detalle esperanzador para eles, sustentado nunha evidencia atroz. Na enésima evidencia atroz.


venres, 4 de abril de 2014

Orixe personalizada

 
Foto: Alex Grichenko

Estes días andei no Google á procura de información sobre obras premiadas en edicións anteriores dun certame ó que veño de enviar algo. Fíxeno máis ca nada para ter unha idea da súa liña. O tal certame, polas súas características distintivas, préstase moito ó clasicismo. Por iso me sorprendeu agradablemente atopar na última obra gañadora unha sorte de experimento posmodernista. Dubidaba que houbera xa lugar para estas cousas cando tanto se penaliza aquí o atrevemento literario hoxe. O malo e significativo é que a única referencia medianamente completa que dei atopado estaba na web da propia editora. Nin unha triste reseña.
Digo que a sorpresa foi agradable, mais tamén observei o asunto con escepticismo. Chegamos a unha altura na que en literatura xa é imposible inventar nada, porque está todo inventado. Calquera idea que un leve ó papel xa foi hai tempo ou estará a ser levada no mesmo momento e con lixeiras variantes alí por, como mínimo, outra persoa. Coido, daquela, que a única saída posible para evitar que un escritor vocacional remate agardando polos resultados dunha proba de oposición pasa pola suma de orixinalidade máis personalización.
Orixinalidade: non no sentido no que a autora da obra á que me refiro a interpretaba, non. Orixinalidade no seu sentido literal: retorno á orixe. Deixémonos de parvadas: non hai xénero nin tema “esgotado”. Inclusive o tumba e dálle guerracivilista-posguerrista ten algo que ofrecer, se alguén se decide a falar dereito. Hai que mentalizarse dunha puta vez: se se fai a crónica dun partido de fútbol, cómpre describir o que acontece no céspede e deixarse de ollar tanto para as bancadas.
Personalización: A orixinalidade sen máis ficaría no contrario do que é no sentido máis popular da palabra de non engadir o toque persoal. Xa hai moita xente a facelo, tanto pola internet adiante coma en papel; iso si, deixando de lado a orixinalidade. Limítanse a contar a súa vida como o farían nunha declaración perante un xuíz: como moito, con algo de humor, e sen nada de distinción nin suxestión. Imaxino que os que o fan en libro venderán moitos, pero non sei, non me acaba de chistar o método.
A obra que enviei ó certame, dito sexa de paso, era ben orixinal, case canónica, mais tamén moi persoal. Saudade ó perdedor; perdedor no seu sentido literal, non no glamuroso.